08 oktober 2024

Het verhaal achter de eischaal

Dit artikel verschijnt deze maand in het vakblad van de Landsbond pluimvee België

Een hoge eischaalkwaliteit is cruciaal voor het rendement van de leghennenhouder. Consumenten en retailers hechten veel waarde aan goede eischaalkwaliteit, maar de toenemende productiviteit en leeftijd van leghennen brengen uitdagingen met zich mee. Zo kampt 2-6% van de Europese eieren, gelegd in niet-kooisystemen, met breukproblemen. Voor broedeieren is goede schaalkwaliteit ook essentieel. Daarom focust pluimveenutritionist Stef Lefebure in dit artikel op de factoren die de kwaliteit van de eischaal beïnvloeden en de topprestatie die de leghen hiervoor dagelijks levert.

Het vormen van de eischaal

De vorming van de eischaal begint 5-6 uur na ovulatie. Na 10 uur versnelt het proces, een fase waarin de meeste fouten optreden, aldus Stef: "Het is dan ook cruciaal om de randvoorwaarden goed op orde te hebben." De eindfase begint na 22 uur en na 24 uur is de eischaal compleet. Een eischaal weegt ongeveer 5-6 gram en bevat circa 2,3 gram calcium.

Het bouwen van een muur

Volgens de nutritionist is de eischaal te vergelijken met een muur: "Ruim 95% bestaat uit calcietkristallen (bakstenen) en 3-4% uit eiwitten (cement), die de vorm en grootte van de kristallen bepalen. De interactie tussen kristallen en eiwitten bepaalt de sterkte van de schaal. Een gelijke dikte betekent dus niet altijd een gelijke sterkte."

Een goedlopend calciummetabolisme is essentieel voor schaalsterkte. Het calciummetabolisme is een continu samenspel tussen opname vanuit de darm, opslag in medullair bot en vrijzetting vanuit de botten. Dit proces vereist constante inspanning van de leghen. Lefebure: "Bij 500 eieren levert een hen 1,15 kg calcium af via de eischalen, bij een totale opname van 2,5 kg calcium."

Wat bepaalt de kwaliteit?

Verschillende factoren beïnvloeden de eischaalkwaliteit. De belangrijkste niet-nutritionele zijn:

  • Leeftijd: De schaaldikte blijft gelijk, maar het ei-gewicht neemt toe.
  • Genetische selectie: Voor maximaal productiepotentieel.
  • Fysiologische leeftijd: Veroudering en botontkalking.
  • Stressgevoeligheid: Beïnvloed door huisvesting, groepsgrootte, waterkwaliteit en hittestress.
  • Gezondheid: Denk aan infectieuze bronchitis, darmgezondheid (calcium- en fosforabsorptie), levergezondheid en toxines.

Nutritionele factoren

  • Selectieve opname van nutriënten.
  • Totale voeropname, die individueel sterk kan variëren.
  • Calcium- en (verteerbaar) fosforgehalte in het voer.
  • Calciumbronnen en hun verhouding.
  • Zuur/base-evenwicht in het bloed.
  • Mineralen (koper, zink en mangaan).
  • Vitaminen (voornamelijk vitamine D).
  • Nutriënten die de darmgezondheid beïnvloeden en daarmee calciumopname.

Calcium en vitamine D zijn de belangrijkste nutriënten voor het optimaliseren van de eischaalkwaliteit.

Sturen op calcium

Sturen op Calciumopname kan als volgt:

  1. Het calciumgehalte verhogen, bijvoorbeeld door kalksteentjes toe te voegen.
  2. Variëren in grof (traag verteerbaar) en fijn (snel verteerbaar) krijt.
  3. Verschillen in calciumgehalte aanbrengen in ochtend- en avondvoer, omdat de eischaal 's nachts wordt gevormd.
  4. Calciumrijke grondstoffen gebruiken die een betere calciumverteerbaarheid claimen.
  5. Via enzymen, voornamelijk fytase.
  6. Met additieven die een verbeterde vertering claimen, zoals kruidenproducten.
  7. Door het verhogen van vitamine D.

Te veel calcium kan echter ook negatieve effecten hebben. "Beter te veel dan te weinig" gaat dus niet altijd op.

Voldoende vitamine D

Leghennen krijgen vitamine D-natuurlijk of synthetisch- binnen via voer, maar ook door aanmaak in de huid onder invloed van UV-licht. In de meeste stallen is de lichtsterkte echter veel te laag. Zo meten we op een grijze winterdag buiten gemiddeld 2.700 lux, terwijl dit in een koude scharrelruimte blijft steken op 110 lux.

Twee stappen

Na opname moet vitamine D worden omgezet naar de actieve vorm. Dit gebeurt in twee stappen:

  1. In de lever wordt vitamine D omgezet naar Hydroxy-D (Hy-D). Bij stress of ziekte verloopt dit proces minder vlot, waardoor synthetisch Hy-D aan het voer wordt toegevoegd om de leghen te ontlasten. Hy-D draagt ook positief bij aan de eiwitten in de eischaal, wat de kwaliteit ten goede komt.
  2. In de nieren wordt Hy-D omgezet naar Di-Hydroxy-D, de actieve vorm van vitamine D die rechtstreeks invloed heeft op het calciummetabolisme. Bij stress en oudere dieren verloopt ook dit proces minder efficiënt.

Voldoende vitamine D is dus vooral bij oudere leghennen essentieel voor goede schaalkwaliteit. Stef: "De huidige wettelijke maxima voor vitamine D en Hy-D lijken soms onvoldoende bij oudere dieren, stress of ziektes. Plantaardige oplossingen, zoals Voergroep Zuid’s Herbal-D (H-D), kunnen helpen om tekorten te voorkomen."

Een duidelijke verbetering

Voergroep Zuid heeft het effect van Herbal-D getest op een praktijkbedrijf met 130.000 witte leghennen. De proefgroep kreeg voer met H-D, terwijl de controlegroep voer zonder Herbal-D kreeg. De proef duurde van week 69 tot 90.

Figuur 1 In de proefgroep mét H-D lag de afname in eischaalkwaliteit 12% lager dan de controlegroep.

Op 90 weken leeftijd had de eimassa tijdens de proefperiode in de H-D-groep een hogere stijging van 4,5% en de cumulatieve voerconversie eindigde 4,2% lager dan in de controlegroep. Beide groepen hadden een lage cumulatieve uitval, maar de toename tijdens de proefperiode was opvallend lager in de proefgroep. Mogelijk door een lagere belasting van de nieren.

Na vijf weken produceerde de proefgroep al eieren met betere schaalkwaliteit, en bij afsluiting van de proef lag de absolute afname in schaalsterkte (gemeten met Futura Eggshell Tester) 12% lager dan de controlegroep, zoals te zien in figuur 1. Ook opvallend: toen extra calcium werd toegevoegd, was de H-D-groep beter in staat om dit te verwerken, wat leidde tot een sterkere toename van de schaalkwaliteit. Daarom heeft Voergroep Zuid besloten Herbal-D definitief op te nemen als ondersteuning voor koppels waar de eischaalkwaliteit dreigt af te nemen."

Afbeelding: ‘Blij met schaalkwaliteit en bevruchtingsresultaat’
18 oktober 2024

‘Blij met schaalkwaliteit en bevruchtingsresultaat’

Frank Rooijakkers werkt samen met Voergroep Zuid aan topkwaliteit broedeieren. Als het over broedeieren gaat blijven schaalkwaliteit en bevruchtingspercentage...

Afbeelding: Welkoop Echt omgebouwd naar nieuwe winkelformule!
01 oktober 2024

Welkoop Echt omgebouwd naar nieuwe winkelformule!

Na vernieuwing van de winkelformule is onze Welkoop-winkel in Echt op donderdag 26 september opnieuw feestelijk geopend. Hiermee is het de eerste van de...

Afbeelding: Agrarische Blijversaanpak Limburg van start
05 september 2024

Agrarische Blijversaanpak Limburg van start

De LLTB werkt samen met provincie Limburg aan de ‘Agrarische Blijversaanpak Limburg’, die moet leiden tot een solide toekomstperspectief voor...

Afbeelding: Hoger saldo met minder mais in rantsoen
30 augustus 2024

Hoger saldo met minder mais in rantsoen

Minder mais in het rantsoen van rosékalveren, en meer energiegrondstoffen, kan dit jaar interessant zijn. Dat bleek woensdag 28 augustus tijdens...

Afbeelding: ‘De paar procent die je inkomen bepaalt’
15 augustus 2024

‘De paar procent die je inkomen bepaalt’

Harold Wouters van den Oudenweijer over de kunst van goed hanenmanagement “Je bent afhankelijk van hoe hanen binnenkomen vanuit de opfok, maar...

Afbeelding: Voldoende vitamine D cruciaal voor transitiekoeien
13 augustus 2024

Voldoende vitamine D cruciaal voor transitiekoeien

Voergroep Zuid enthousiast over vitamine Hy-D in transitiemineralen Als één van de eerste mengvoerbedrijven verwerkt Voergroep Zuid vitamine...

Afbeelding: “Geen stal is hetzelfde”
12 augustus 2024

“Geen stal is hetzelfde”

Voor het creëren van het perfecte stalklimaat voer je vaak onbewust aanpassingen door. Wanneer het echter misgaat merk je dit direct. In dit artikel...

Afbeelding: Vetmetabolisme leghennen mogelijk van invloed op tenenpikken
12 augustus 2024

Vetmetabolisme leghennen mogelijk van invloed op tenenpikken

Mengvoerindustrie onderzoekt tenenpikken bij leghennen Voergroep Zuid heeft samen met ABZ Diervoeders, ForFarmers, Vitelia  en Trouw Nutrition...

Afbeelding: Herbal-D positief voor eischaalkwaliteit
06 augustus 2024

Herbal-D positief voor eischaalkwaliteit

Vorig artikel hebben we geconcludeerd dat Vit D een zeer belangrijk nutriënt is dat invloed heeft op de schaalkwaliteit van eieren. Met name bij oudere...

Afbeelding: Ruwvoerbalans en kwaliteit
29 juli 2024

Ruwvoerbalans en kwaliteit

Het ene jaar is het andere niet… Hoe ga je een jaar als deze (vergelijkbaar met het najaar van 2023) te lijf om voldoende voer voor het aankomende...

Afbeelding: Voergroep Zuid melkveehouders realiseren lage carbon footprint
23 juli 2024

Voergroep Zuid melkveehouders realiseren lage carbon footprint

Melkveehouders die van Voergroep Zuid voeren realiseren volgens de Kringloopwijzer een erg lage carbon footprint. Een hoge melkproductie, een goede kwaliteit...

Afbeelding: “Kijk goed naar je dieren en pik signalen op!” 🐐
16 juli 2024

“Kijk goed naar je dieren en pik signalen op!” 🐐

Afgelopen week ontvingen we een grote groep geitenhouders tijdens een studiedag volledig in het teken van: gezonde geiten voor een hoge levensproductie....

Afbeelding: Nieuwe roséstal familie Rietjens uniek in zijn soort
27 juni 2024

Nieuwe roséstal familie Rietjens uniek in zijn soort

Familie Rietjens in Nederweert heeft vorig jaar een nieuwe roséstal in gebruik genomen. De stal is uniek in zijn soort. Naast een vernuftig ventilatiesysteem...

Afbeelding: ‘Samenwerken als rode draad door het bedrijf'
17 juni 2024

‘Samenwerken als rode draad door het bedrijf'

Bij aankomst in de gezellige boerderijkeuken van Bart en Marjan Peters in Sint Anthonis zit Marjan net aan de telefoon met haar vader Wil. Wil Witlox is...

Afbeelding: Bereid je voor op de zomer!
17 juni 2024

Bereid je voor op de zomer!

Hoewel we momenteel te maken hebben met koud en nat weer, is dit hét moment om je stal en je dieren voor te bereiden op de hete zomer. Het is namelijk...

Afbeelding: In gesprek met Ingrid Swinkels-Bouw geitenspecialist bij Voergroep Zuid
11 juni 2024

In gesprek met Ingrid Swinkels-Bouw geitenspecialist bij Voergroep Zuid

Aan ‘de keukentafel’ in het kantoor van Voergroep Zuid in Deurne, vertelt Ingrid dat zij inmiddels alweer bijna 7 jaar bij Voergroep Zuid werkt....

Afbeelding: ‘Van containerbegrip naar concrete actie; hoe Voergroep Zuid duurzaamheid meetbaar maakt’
03 juni 2024

‘Van containerbegrip naar concrete actie; hoe Voergroep Zuid duurzaamheid meetbaar maakt’

Een containerbegrip is een term of omschrijving zonder duidelijk afgebakende betekenis, waarbij degene die het zegt er zelf een invulling aan kan geven....

Afbeelding: Bereid u voor op de zomer!
24 april 2024

Bereid u voor op de zomer!

Ondanks de sneeuw en hagel van de laatste dagen gaan we er toch vanuit dat de zomer op enig moment zijn intrede zal gaan doen. Zorg dat u goed voorbereid...

Afbeelding: Meer dan 111 kg vet + eiwit per geit
19 april 2024

Meer dan 111 kg vet + eiwit per geit

Familie Vermeersch uit het Belgische Beveren-Waas leert snel. Nog maar acht jaar hebben ze geiten en nu al staan ze bovenaan de ranglijst. Peter, Heidi...

Afbeelding: Kwaliteit ruwvoer verbeteren met kennispartner Groeikracht
10 april 2024

Kwaliteit ruwvoer verbeteren met kennispartner Groeikracht

Een goede ruwvoerkwaliteit in een uitgebalanceerd rantsoen bepalen in belangrijke mate het technische en financiële resultaat van een melkvee- of...

Afbeelding: 'We produceren nu meer melk uit ruwvoer en hebben gezondere geiten'
03 april 2024

'We produceren nu meer melk uit ruwvoer en hebben gezondere geiten'

Geitenhouder Ruud Kennis tevreden over rantsoenaanpassingen In het Brabantse Vessem melken Ruud Kennis en zijn ouders Kees en Ine samen zo’n 1.600...

Afbeelding: Betere prestaties en meer werkplezier met Voergroep FM!
29 maart 2024

Betere prestaties en meer werkplezier met Voergroep FM!

Onderzoek wijst uit dat muziek positieve effecten heeft op dieren. Zo blijkt dat koeien meer melk geven en dat varkens gaan kwispelen en rustig worden...

Afbeelding: We mogen trots zijn!?
29 maart 2024

We mogen trots zijn!?

Waarom Nederlandse en Belgische pluimveehouders voor velen de stip aan de horizon zijn. Nederlandse en Belgische pluimveehouders behoren tot de top...

Afbeelding: `Werk planmatig laat geen kansen voorbij gaan'
28 maart 2024

`Werk planmatig laat geen kansen voorbij gaan'

Geitenhouder Jan van de Ven uit Oirschot over teelt ruwvoer: Goed ruwvoer winnen vraagt om een planmatige aanpak en om alle kansen die zich voordoen...

Stel je vraag

 
* verplichte velden